Vorig jaar maakte ik in enkele hoofdartikelen overwegingen over ons lezen van Gods Woord. In de nummers 25, 30, 33 en 36 van vorig jaar (jg. 4) ging het over de aard van de Bijbel als het gezaghebbende Woord van God. God Zelf is de auteur en Hij spreekt ook ons erin aan. We stelden vast dat God van ons eerbiedige onderwerping aan Zijn Woord vraagt. En dat Hij tegelijk door Zijn Geest een groot verlangen in ons werkt om het wonder van het evangelie van eeuwige blijdschap te verstaan. Om steeds meer van de liefde te kennen die God ons in Zijn Zoon toont. En om zo te kunnen wandelen met Hem in het verbond. Als kind van God kunnen we daarom niet zonder het Woord van God.
In het laatste artikel hebben we ons bezig gehouden met uitlegkundige zaken, om wat we lezen op de juiste wijze te verstaan. Zo vroeg elke Bijbeltekst om te worden overdacht.
We willen dat nu uitwerken met wat opmerkingen over het gebruik van de Bijbel in de dagelijkse praktijk. Uitermate belangrijk omdat de HERE ons Zijn Woord ten leven heeft toevertrouwd tot ons behoud en tot Zijn eer.
Bijbellezen vraagt inzet
Lezen is in het algemeen een zaak geworden die “extra” inspanning van de mens vraagt. Althans zo wordt het vaak ervaren. Dat heeft ook te maken met de geest van de tijd waarin we leven. We hebben daar in het verleden wel vaker op gewezen. De moderne media van televisie, internet en spelcomputers vragen bijna alle aandacht op van de vrije tijd van de hedendaagse mens. Er is immers voor elk wat wils. Veel is daarbij vluchtig en oppervlakkig, meer gericht op gevoel en sfeer. Als gelovigen zullen we bovendien veel van het geboden amusement moeten afwijzen. Als de media nuttige informatie bieden, dan wordt die vaak in hapklare brokken aangereikt, waarbij geen plaats is voor de rust van overdenking en toetsing.
In zo’n wereld waarin onze zintuigen verleidelijk geprikkeld worden, wordt het “gewone” lezen al gauw iets, waarvan men vindt dat het teveel tijd kost en teveel inspanning vraagt. Dat geldt voor het lezen in het algemeen, maar dus ook het lezen van en over de Bijbel.
Een goede herbezinning op dit punt is van het grootste belang. Zeker als we bedenken dat in de toekomst de ontwikkelingen van media en amusement een steeds sterkere aantrekkingskracht op ons en onze kinderen zullen uitoefenen. Denk maar aan alle elektronische hulpmiddeltjes om je aandacht en geest “bezig” te houden.
Niet iedereen gaat gelukkig in deze multimedia op. Maar met name met betrekking tot onze jeugd verdient deze trend wel uitdrukkelijk onze aandacht. Juist in onze gezinnen zal er gemakkelijk weerstand ontstaan, wanneer tijd gevraagd wordt voor uitgebreider Bijbellezen met uitleg, en commentaar en discussie. Het Bijbellezen dat bij onze tijdbesteding toch op de hoogste plaats moet staan, moet zo soms zelfs bevochten worden. Er blijkt dan strijd voor nodig, ook zal dat met alle geduld en liefde moeten gebeuren.
Gods liefde die door Zijn Woord naar ons toekomt en zo onze wederliefde vraagt, zal in die strijd steeds het beslissende argument mogen zijn. Aanvaarden we die liefde of wijzen we die af door haar te negeren? Wanneer we het Bijbellezen minimaliseren, waardoor veel wat God ons over Zichzelf en Zijn liefde heeft te zeggen, onontdekt blijft, is dat schadelijk voor onze verhouding met onze HERE God. Dat zetten we daarmee Zijn liefde op het spel. Bovendien gaat onze weerbaarheid achteruit, als we het Woord van God, als Zwaard van de Geest, niet voldoende leren gebruiken. Het minimaliseren van Bijbelezen en gebed, van de vertrouwelijke omgang met de HERE dus, is dan ook aan te wijzen als één van de belangrijkste oorzaken van de huidige grote afval in de kerken.
Maar wanneer er een hartelijke inzet is waarin we ons aan de Here en Zijn Woord willen geven, zal de HERE ook steeds meer van Zijn liefde aan ons tonen en zal Hij ons steeds beter weerbaar maken tegen aanvechtingen en aanvallen. Dat zal aan onze kinderen moeten worden overgebracht, als we een discussie voeren over de noodzaak van het Bijbellezen en de tijd en inzet die dat vraagt.Bijbellezen vraagt overdenken
Uitgangspunten bij het dagelijks lezen van de Bijbel zijn deze: we horen daarin Gods stem. God spreekt daarin ook ons aan in onze situatie. Hij maakt ons zo duidelijk wie Hij is en wijst ons de enige weg tot ons behoud in Christus. Tegelijk wijst Hij ons zo de enige weg om tot ons belangrijkste doel als mens te komen: namelijk de verheerlijking van Hem.
Deze doelen zijn ook de twee doelen van ons geloof. Zo heeft ook onze geloofsbelijdenis dat geformuleerd als ze de aard van de Bijbel aangeeft:Hij maakt Zichzelf nog duidelijker en volkomener aan ons bekend door zijn heilig en goddelijk Woord, namelijk voorzover dat voor ons in dit leven nodig is tot zijn eer en tot behoud van de zijnen. (art. 2 NGB)
Deze twee doelen die samengaan – Gods eer en ons behoud - moeten we steeds voor ogen houden om het belang van het Bijbellezen te zien en om de inhoud van wat we lezen te beoordelen. Daar zal ons hele leven op afgestemd moeten zijn.
Er komt nog iets bij waarom we ons bewust moeten zijn van die doelen. Dat is omdat veel van wat God ons daarover te zeggen heeft in Zijn Woord, niet aansluit bij onze eigen verwachting. Onze eigen verwachting wordt nog steeds beïnvloed door de zonde. Daar speelt de invloed van de wereld op in met zijn verleidingen en verlokkingen, die onze zondige natuur strelen. Daartegenover staat dan het Woord van God. Tot Gods eer en ons behoud.
Alleen door de werking van de Geest van God willen we dat aanvaarden en kunnen we die doelen ook steeds ontdekken in Gods Woord.
Maar daarbij werken de HERE en Zijn Geest wel “middellijk”, dat wil zeggen door het bewuste gebruik van de genademiddelen. Datgene wat we lezen krijgt niet automatisch zijn uitwerking. Ook al betreft het Gods Woord. Dat Woord zal verstaan moeten worden. Ook dat vraagt inzet. Dat Woord zal begrepen en aanvaard moeten worden. Dat vraagt activiteit. Denkactiviteit.
Het is niet voor niets dat de Here onze verbondshouding aangeeft met het liefhebben van Hem met heel ons hart, met heel onze ziel, met heel ons verstand en met al onze krachten. Ook ons verstand, ook onze krachten zijn nodig bij het liefhebben van onze Here en Heiland.
Dat mag vooral gelden voor het actief luisteren naar Zijn stem. Voor de hartelijke inzet om te begrijpen wat je leest. En om het dan te aanvaarden en te overdenken. In dat proces zal de Heilige Geest – op ons gebed – willen werken. Maar dat doet Hij niet als we de Bijbel maar dichtlaten of alleen vluchtig willen aanhoren. Onze houding moet toch steeds zijn: spreek Here, want uw knecht hoort.
Het overdenken houdt in dat we nagaan wat de Here over Zichzelf zegt, zodat wij Hem beter mogen kennen. En wat Hij ons precies zegt voor onze situatie. In onze verhouding tot Hem, om Zijn verbondsbeloften weer duidelijker te kennen en onze verbondstaken uit te kunnen voeren (Rom. 15: 4; 2 Tim. 3: 16, 17).
Dus voor ons onderwijs en ons inzicht; voor onze bemoediging en onze vertroosting; maar ook voor onze aansporing en terechtwijzing; onze vermaning en misschien zelfs onze bestraffing. Het één gaat vaak samen met het ander. Als de Here ons vermaant vanwege een zonde, dan vertroost Hij ons ook door de weg naar Zijn Zoon te wijzen. Als Hij ons bemoedigt, dan onderwijst Hij ons ook door aan te geven wat we met die bemoediging moeten doen. Al deze dingen zullen we dus moeten bedenken als we een Schriftgedeelte lezen. Wanneer we opnieuw Gods stem horen.
Daarbij moeten we ons realiseren dat Gods Woord beslag legt op alle levensterreinen. Er is niets van ons leven, waarover God het niet voor het zeggen zou hebben.
U begrijpt dat het overdenken en overwegen van de Schrift daarom rust en tijd vraagt. Concentratie en inspanning. Vaak ook zelfverloochening en verootmoediging. Willen we tenminste Gods stem werkelijk in ons hart toelaten en als verbondskinderen met Hem leven op alle terreinen van ons leven.Bijbellezen vraagt verder lezen
Het is een grote genade dat wij Gods Woord op schrift hebben. In begrijpelijke taal. Daarvoor is een goede Bijbelvertaling uiteraard essentieel. We mogen het dan ook als een groot goed zien nu er weer een Bijbelvertaling als de Herziene Statenvertaling is verschenen. Ook al zal die goed getoetst moeten worden.
Maar naast de Bijbel zelf is het ook een weldaad dat er geschikte lectuur is, die gebruikt kan worden om de Bijbel beter te verstaan. We moeten weliswaar constateren dat van nieuw uitgekomen boeken maar op beperkte schaal sprake is van betrouwbare lectuur. Toch is er nog een grote hoeveelheid voordelig aan te schaffen tweedehands boeken, die gemakkelijk via sites als www.boekwinkeltjes.nl, www.antiqbook.nl of http://kopen.marktplaats.nl/boeken/godsdienst-en-theologie/c212.html zijn op te sporen.
In de vorige aflevering is aandacht gegeven aan hoe belangrijk het is een bepaald Schriftgedeelte te lezen in de context, in het geheel van het bijbelboek, in de bedeling (OT of NT) en in het geheel van de Schriften. Zo kan de Schrift haar eigen uitlegster zijn.
Juist hierbij kan een commentaarboek goede diensten bewijzen. Daarin staan vaak ook verwijzingen naar andere teksten in de Bijbel. Zodat Schrift met Schrift vergelijkend een dieper verstaan van het gelezen gedeelte mogelijk is. Natuurlijk kun je dat niet iedere keer dat je leest zo uitvoerig uitzoeken, daar zal niet altijd tijd voor zijn. Maar je kunt wel altijd wanneer je iets tegenkomt wat minder duidelijk is, of waar je een vraag over houdt, een notitie maken om er later het nodige over na te lezen of na te vragen. Zo ga je zorgvuldig om met het kostbare Woord van God.
Welke boeken zijn geschikt als algehele naslagwerken? Ik zou de volgende willen noemen:
- Kanttekeningen van de Statenvertaling
- Beknopt Commentaar op de Bijbel in de nieuwe vertaling, redactie W.H. Gispen, H.N. Ridderbos, R. Schippers (gaat uit van NBG 1951), Kok, Kampen, 1985, alles in 1 deel.
- Bijbel met kanttekeningen (Bijbel in de nieuwe vertaling van het N.B.G. met verklarende kanttekeningen), redactie J.H. Bavinck en A.H. Edelkoort (gaat uit van NBG 1951). Uitgave van Bosch en Keuning te Baarn, compleet 8 delen.
- Korte verklaring der Heilige Schrift, compleet 13 banden of 60 deeltjes
- Johannes Calvijn: Commentaar op de Bijbel, verschillende uitgaven in het Nederlands.
- Matthew Henry Bijbelverklaring, beschikbaar in het Nederlands
- En de tamelijke dure serie die onlangs compleet is geworden van het Commentaar op het Nieuwe testament (CNT reeks) onder redactie van J. van Bruggen, Kok Kampen, 1990-2010, compleet 26 delen.
Verder bestaat er een keur aan bruikbare verklaringen en schetsen per Bijbelboek. Niet alles van wat genoemd is, is volledig betrouwbaar. Je zult ook deze werken kritisch moeten gebruiken. Het is nu de tijd om tweedehands die goede boeken aan te schaffen. Ze zijn niet duur, maar of ze altijd beschikbaar blijven als de vraag ernaar omlaag gaat, is zeer dubieus.Bijbellezen vraagt systematiek
Het geregeld lezen van de Schrift is van groot belang. Meerder keren per dag is zeer aan te bevelen. Daartoe lenen zich in de meeste gevallen de momenten rond de maaltijden. Dat vraagt wel rust die je daarvoor moet creëren.
Uitgebreidere studie moet apart gepland worden, bijvoorbeeld vóór het slapen gaan. Het is belangrijk om één moment van de dag de gelegenheid te nemen zo’n uitgebreidere lezing met nalezen en overdenken in je dagschema op te nemen. Dan kun je ook aansluitend een langer gebed houden.
Het is goed om in de gezinnen deze zaak, die een soort huiselijke godsdienstoefening is, gezamenlijk te doen.
Andere momenten van de dag kan dan volstaan worden met alleen lezing uit de Bijbel (bijvoorbeeld wel met het eerder genoemde Beknopt Commentaar binnen handbereik), of aan de hand van een dagboekje, dat dienstbaar is bij de overdenking van Gods Woord. Maar wanneer je dagelijkse Bijbellezen beperkt tot een dagboekje, blijft een groot deel van Gods Woord ongebruikt. Dat is beslist af te raden.
Hoe neem je de Bijbel door? Er is wel gesuggereerd om voor wat meer variatie te zorgen in plaats van de Bijbel van kaft tot kaft te lezen. Bij voorbeeld door een paar oudtestamentische boeken af te wisselen met een aantal nieuwtestamentische en zo om en om verder gaan. Ook boeken als Psalmen en Spreuken kunnen beter in hoofdstukken opgedeeld en afgewisseld worden.
Vooral in gezinnen zal echt bewust ruimte gemaakt moeten worden voor de gezamenlijke en de persoonlijke Bijbelstudie. Daarin hebben ouders een belangrijke taak. Daarop zullen ook de ambtsdragers toe moeten zien. Daarnaast kennen we natuurlijk de Schriftstudie als voorbereiding op de vergadering van de Bijbelstudievereniging. En het lezen van de Schriftoverdenking in het Gereformeerd Kerkblad, bijvoorbeeld op zaterdag of zondag.Kracht tot behoud
Tenslotte gaat het bij het lezen van de Bijbel niet om een starre leerschool, maar om een levende verhouding met God Die tot ons spreekt, en ons door Zijn Woord kracht en genade schenkt. Die zijn Geest door middel van Zijn Woord in ons wil laten werken. En ons zo in alles nabij wil zijn. Daarom is naast een open Bijbel ook steeds ons gebed nodig. In dat gebed zullen we bidden of de Here door Zijn Geest ons het nodige inzicht wil geven in Zijn Woord. Of wij dat Woord mogen verstaan en van harte willen aannemen, en of wij door dat Woord ook steeds weer veranderd en vernieuwd mogen worden tot levende leden van Christus.
Maar als het Woord door de Geest in ons werkt, dan zien wij ook Zijn kracht: De erkentenis van de Waarheid van Gods Woord zal gepaard gaan met het ontdekken van onze zonden. Het horen van de rijke beloften van verzoening en eeuwig leven zal ons ertoe brengen om alles bij onze Heiland en Zijn offer te zoeken. De uitgezette wegen van de Here zullen ons aanzetten tot een leven in Godsvrucht. De vooruitzichten van het eeuwige leven in heerlijkheid zullen ons verlangen opwekken om reikhalzend uit te zien naar de wederkomst van onze Heiland en de voltooiing van alle dingen. Zo zal blijken dat het Woord van God een kracht tot behoud is.