Gevaren die het gezin bedreigen

HuwelijkGezinUtilismeEchtscheidingDat is de titel van het derde hoofdstuk van het boek Het gezin vandaag en morgen. Het boek verscheen in 1977. Veel feitelijke informatie is dan ook gedateerd. Bijvoorbeeld het aantal scheidingen, de alternatieve samenlevingsvormen en hoe het één en ander wettelijk geregeld is.Maar in dit hoofdstuk wordt ook beschreven wat de wortel is van waaruit de gevaren komen. Het is goed om daar kennis van te nemen. Om ons erdoor te laten waarschuwen. Dat is ook de bedoeling van de schrijver. Hij wil niet angstig maken. Hij wil op een positieve manier de situatie bekijken en een eigen positie bepalen. (Positie en positief komen van hetzelfde stamwoord.)

Onze tijd

In de voorgaande hoofdstukken is beschreven hoe men aankeek tegen het huwelijk voor en na de grote reformatie. Na de grote reformatie was er weer een Schriftuurlijke kijk op het huwelijk, namelijk dat het een instelling van God is.

Maar hoe kijkt men vandaag naar het huwelijk? Wat wordt nu gezegd en gedacht? Via allerlei media kunnen wij daar kennis van nemen. We moeten beseffen dat het eigentijdse denken ons ook beïnvloedt. We kunnen ons daarvan niet afsluiten. Daar mogen we ons ook niet van afsluiten. Leven in een gezin houdt nu eenmaal in dat er allerlei contacten zijn in de maatschappij. Denk aan scholen, opleidingen, werk en andere contacten buitenshuis.

Gezin gebaseerd op trouw

Welke krachten spelen er die het gezin bedreigen?

Daarvoor moeten we eerst weten wat een gezin is. Een gezin wordt gevormd door twee mensen die elkaar liefde en trouw beloven voor het leven. Dat is de basis voor een echt en hecht gezinsleven. Eenvoudig gezegd, maar met verstrekkende gevolgen. Want wie aan de vastheid van het huwelijk komt, zet ook de zekerheid van een goed en stabiel gezinsleven op het spel. Een gezin kan alleen maar goed functioneren binnen de veiligheid van onvoorwaardelijke trouw.

Scheidingen

Uit het aantal scheidingen blijkt dat men het niet zo nauw meer neemt met de trouwbelofte.

Tot het jaar 1965 was het aantal scheidingen tamelijk stabiel. Na dat jaar nam het aantal flink toe. Dat hing samen met een nieuwe wet die van kracht werd. Een wet die het mogelijk maakte om te scheiden als beide partijen daarmee instemden. Uit onderzoeken is ook gebleken dat een kwart van de scheidingen al plaatsvindt binnen vijf jaar na de huwelijkssluiting.

Wat is de oorzaak van het stijgende aantal scheidingen? Wat is er toch gebeurd met de huwelijksmoraal? Dit: men ziet het huwelijk niet meer als een verbond voor het leven. Het wordt meer gezien als een voorlopige regeling. De toekomst zal moeten uitwijzen hoelang die regeling standhoudt. Als het niet werkt, kan men maar beter weer uit elkaar gaan. Dat is ook vaak de reden (of smoes?) die men aanvoert als er kinderen zijn. t Is beter dat een kind niet opgroeit bij ruziënde ouders, zegt men dan. Het feit dat een scheiding het kind ook veel verdriet en schade kan geven, wordt dan vaak verdrongen. We kunnen daaraan toevoegen dat hiervoor inmiddels wel meer aandacht gekomen is. Kinderen van gescheiden ouders, nu volwassen geworden, kunnen vertellen wat de scheiding van destijds met hen heeft gedaan en wat de gevolgen daarvan zijn.

Nuttigheidsdenken

Dit denken, ook wel utilistisch denken genoemd, is echt een denkwijze van deze tijd.

Iets moet nuttig zijn, moet geluk, welvaart, bevrediging of een goed resultaat geven. Is dat niet het geval, dan is het beter om ermee te stoppen. Dat utilistisch denken is ook terug te vinden in de huwelijksmoraal van nu. Wat is het nut van ons huwelijk? Dat lijkt een neutrale, onschuldige vraag. Maar je moet er meteen bij vragen: nut voor wie? Want als het gaat over het nut voor en het welbevinden van jezelf, dan is er sprake van egoïsme en eigenbelang.

En als er nou één relatie is waar juist geen sprake moet zijn van egoïsme, dan is dat wel de relatie van huwelijk en gezin. Huwelijkstrouw en gezinsopbouw vragen zelfverloochening. Liefde en trouw maken dat je niet eerst aan jezelf maar aan de ander denkt. Voor het gezin geldt dat men met elkaar rekening moet houden. Men moet leren te delen en te geven zonder daarbij te vragen wat het jezelf oplevert. Voor de kinderen in een gezin een goede oefenschool voor het leven later in de maatschappij. Ouders moeten hun kinderen dat leren.

Maar wat is het gevolg van het utilistisch denken van nu, waar de huwelijksmoraal bepaald wordt door eigenbelang? Als blijkt dat het instituut van het huwelijk niet meer aan de persoonlijke verlangens voldoet, moet het maar ontbonden worden. En de kinderen? Zij worden vaak het kind van de rekening.

Gevolgen van de nieuwe moraal

Laten we nog even stilstaan bij de gevolgen van deze nieuwe moraal, dit utilistisch denken. Is dat nu zon verlies vergeleken met vroeger? Toen men het huwelijk nog zag als een verbond voor het leven in liefde en trouw? Toch wel, het betekent dat waarden als zelfverloochening en offerbereidheid, geven zonder vragen, dienen zonder winstbejag, vervagen. Binnen het huwelijk zullen al deze waarden tot uiting moeten komen, zij het met vallen en opstaan. Maar als het huwelijk een instelling van tijdelijke aard is, vervalt daarmee deze oefenschool voor het leven. Niet het geven, het dienen, maar het recht op geluk en bevrediging van behoeften en begeerten zijn toonaangevend. Als je niet meer aan je trekken komt, zoek je het geluk elders. Jezelf wegcijferen, je inzetten voor de ander, het strijden voor het geluk voor beiden, dat alles zal men kunnen opbrengen zolang men dat zelf wil. Hoe goed de bedoelingen ook waren bij de huwelijkssluiting, trouw voor het leven, strijden tot de dood scheidt dat hoeft niet meer. Als dit de moraal is, dan gaat het van kwaad tot erger. Een spiraal naar beneden die moeilijk te doorbreken is. De schrijver zegt het zo: De zonde werkt besmettelijk. Het zondige denken geeft zondige praktijken en deze beïnvloeden op hun beurt weer het denken. Denk aan Rom. 1. Daar lezen we dat dit alles het gevolg is van het loslaten van Gods Woord.

In het volgende artikel zullen we nog meer bedreigingen bespreken en ook wat ons verweer moet zijn tegen deze gevaren.