Boekbespreking: beeldscherm, brein en bidden (3)

Met dit artikel over de invloed van internet en moderne media ronden we onze uitgebreide boekbespreking af. In het vorige artikel schreven we over nadelen als verslaving en de constante onrust en prikkels. Ook wezen we erop dat internet het gereformeerde leven dat één is, doorbreekt. Dat de wereld in je leven komt. Daarna spraken we over de positieve kanten van internet en we zagen dat de HERE zijn Woord als boek aan ons heeft gegeven. Hij wil dat we gelovig naar dat Woord horen, het lezen en overdenken. We eindigden met de nieuwe aanval op het Woord door de internettijd en beeldcultuur. In dit artikel bespreken we hoe jij je tegen deze nieuwe aanval kunt wapenen.

Wat kunnen we doen?

Wat kunnen we doen om staande te blijven in het geloof in onze internettijd en beeldcultuur? In zijn boek wijst Van der Veen op een aantal zaken die belangrijk zijn om te noemen, p. 82-102. Allereerst is bewustwording erg nodig. We moeten ons bewust worden wat er aan de hand is. Wat internet en moderne media zijn en wat ze doen met ons. Er is vaak onkunde en misschien ook wel naïviteit ten aanzien van veel dingen en nieuwe ontwikkelingen van onze moderne tijd. Is het meestal niet zo, dat we gewoon (kritiekloos) meedoen met- en de nieuwe dingen allemaal maar gewoon (gretig) aanvaarden? Zonder dat we er kritisch over nadenken en gezamenlijk tot een visie erop komen. Ons erover bezinnen? Dat is erg nodig vandaag.

Naast bewustwording is strijden nodig. Als je de nieuwe aanval van de vijand hebt leren inzien, is het belangrijk dat je de wapenrusting aandoet en gaat strijden! We moeten strijden tegen de zonde. Positie durven kiezen ook als we daarmee afstand moeten doen van dingen die we zo leuk vinden, maar die misschien wel erg gevaarlijk voor ons zijn. Dingen waarmee we de vijand juist binnen in ons leger halen! Het is belangrijk om te strijden tegen de zondige en moderne cultuur waarin we leven. We moeten ons daardoor niet laten opslokken. Maar de strijd aangaan. Heel mooi wijst de schrijver erop dat we niet alleen voor onszelf moeten strijden, maar juist ook voor onze kinderen en jeugd, p. 84. Het is belangrijk dat de ouders en de ouderen in de kerk leiding geven. Voorop gaan en het voorbeeld geven. Helemaal de jongeren groeien op midden in deze internettijd en beeldcultuur. Die invloed zal steeds groter worden.

Bid!

Hoe moet je nu strijden tegen deze nieuwe aanval? Allereerst wijst de schrijver op het gebed. Dat is het belangrijkste wapen in de strijd! Bidden om staande te blijven in deze tijd vol verleidingen en verzoekingen. Denk maar aan de 6e bede van het Onze Vader. Daar bidden we: leidt ons niet in verzoeking. We erkennen dan dat we zelf zo zwak zijn dat we geen moment kunnen standhouden. De duivel, de wereld en ons eigen vlees vechten ons steeds aan. Daarom bidden we of de HERE ons staande wil houden door de kracht van de heilige Geest. Zodat we steeds krachtig tegenstand bieden (Zondag 52 HC). Als je dit wilt bidden met betrekking tot internet en moderne media, moet je wél inzien dat het gevaarlijk is, vol verzoekingen en dat je zelf zwak bent. Deze artikelen hebben je daarbij willen helpen. Ga je je leven of gebruik ervan veranderen? Ben je ook bereid er afstand van te doen als je daardoor steeds in zonde valt of niet strijdt tegen de zonde? Wat ga je doen als je niet meer goed kunt bidden omdat jouw begeerte naar internet, moderne media, prikkels en nieuws een goed gebedsleven onmogelijk maakt, doordat je steeds afgeleid bent en geen concentratie hebt? Of doordat je niet weet wat je moet bidden, omdat je er niet meer over leest. Bidden vraagt tijd en rust, zodat je je eigen (geloofs)leven en het heil van de HERE kunt overdenken.

Lees!

Van der Veen wijst erop dat Bijbellezen voor een gelovige heel belangrijk is, p. 86. Helemaal in deze tijd. Nu we weten dat het steeds moeilijker voor ons brein wordt om diep-te-lezen, om lang geconcentreerd te lezen. Daarom moeten we ons daar juist in oefenen door dat heel vaak te doen. Het is belangrijk dat we kennis opdoen uit de Bijbel, het Woord van onze God. Dan leren we de HERE beter kennen en liefhebben. We leren de zonde en verleidingen beter te onderscheiden en ertegen te strijden. Daarnaast is het ook heel goed dat je andere boeken leest. Ja, boeken lezen. En dan de telefoon en andere dingen uitzetten. Zodat je lekker geconcentreerd kunt lezen, zonder afleiding. Dan kun je echt diep in een boek gedoken zitten. Als je je daarin oefent, zul je zien dat het steeds beter gaat en dat je ook dingen sneller en beter kunt onthouden. Ook kun je boeken over de Bijbel of kerkgeschiedenis lezen. Bijvoorbeeld over Luther en Calvijn. Of Bijbel-verklaringen met besprekingsvragen erbij. En als je nu geen zin hebt om te lezen? Omdat internet of het beeldscherm lokt? Leg je daar dan niet bij neer. Maar pak jezelf dan aan! In deze artikelen heb je kunnen zien hoe nodig dat is. Want je hersenen gaan voor de weg van de minste weerstand. Dus voor het gemak van een beeldscherm, prikkels en vermaakt worden. Vecht daartegen en ga de andere kant op, p. 91. Lezen, vooral diep-lezen is een heel goed middel om de verandering van je hersens tegen te gaan.

Spoor ook elkaar, je vrienden, uw kinderen aan om te lezen. Neem samen tijd om een boek te lezen, al van jongs af aan. Ook is het heel goed om elkaar voor te lezen. Helemaal voor kleine kinderen is dat goed. Het draagt bij aan taalontwikkeling en aan hun woordenschat. Het levert kennis op en fantasie. Ook wordt de creativiteit en het inlevingsvermogen ontwikkeld. Bovendien stimuleert het de sociale en emotionele ontwikkeling.

Ten slotte een kritische opmerking. De schrijver spoort aan om veel te lezen. Juist ook andere, niet-christelijke boeken, omdat daar heel veel wijsheid in kan staan, p. 88-90. We kunnen inderdaad leren van ongelovigen en van niet-christelijke boeken. Denk maar aan je opleiding. Maar dat wil nog niet zeggen dat we onbelemmerd niet-christelijke lectuur en literatuur moeten gaan lezen en aanbevelen aan onze jongeren. Daarin is Van der Veen te positief en optimistisch. En te weinig kritisch ook wat betreft de zonde en de verkeerde geest in dat soort boeken. Dat kan ons net als internet beschadigen.

Luisteren!

In het vorige artikel hebben we het al gehad over horen naar het woord van God. Luisteren naar de prediking is heel belangrijk. Zo wil de HERE het geloof werken. Trouwe kerkgang is belangrijk. En geconcentreerd luisteren ook.

Doe jij daar je best voor? Dat vraagt in onze tijd extra strijd! Laten we oppassen voor menselijke gedachten als: door internet en onze moderne tijd kunnen we niet meer goed luisteren. En onze hersenen kunnen niet meer lang en geconcentreerd luisteren. Dus dan moet de dominee de preek en de dienst maar zo kort mogelijk maken.

Toch is dat niet juist. Het is menselijk gedacht. Maar wij moeten juist luisteren naar wat de HERE zegt. Hoe Hij wil werken en wat Hij van ons vraagt daarin. De HERE komt tot ons in zijn Woord. Onze grote en heilige God wil tot ons spreken. Op deze manier, die Hij zelf heeft uitgekozen. Wij moeten dus luisteren. Dat is onze eerste roeping. Luisteren naar het (gepreekte) Woord van God. Ja, dat is helemaal vandaag in onze moderne internettijd en beeldcultuur misschien wel dwaasheid. Maar zo wil God werken. Zo wil Hij mensen tot geloof en bekering brengen, 1 Cor. 1:20-21. Doe jij je best ervoor om te luisteren? Oefen jij je daarin? Zodat je het steeds beter kunt en de kern van de preek kunt onthouden?

Naast luisteren wijst de schrijver ook op het belang van meditatie, p. 95-96. Dat is het nadenken over en overdenken van gedeelten uit de Bijbel. De HERE spoort ons aan om zijn Woord en wet dag en nacht te overpeinzen, Joz. 1:8 en Psalm 1:2. Overpeinzen, nadenken over Gods Woord is belangrijk. Ook voor jou. Dan overdenk je je leven in het licht van Gods Woord. Denk je na over wat de HERE heeft gedaan voor jou door Jezus Christus. Hoe je Hem moet dienen en liefhebben. En wat je moet wegdoen en veranderen in je leven als het tussen jou en de HERE in staat.

Uit het hoofd leren

Van der Veen zegt direct dat het niet populair is (p. 96-100), maar wel heel nodig! Het is heel belangrijk dat je kennis hebt. Dat je dingen wéét. In onze tijd maakt dat voor velen niet meer uit. Of je het nu in je hoofd hebt of op je geheugenkaart, of dat je het op internet op kunt zoeken. Dat maakt niet uit volgens hen. Dat is niet waar! Want parate kennis is heel belangrijk. Daarmee kun je op elk moment direct keuzes maken. Je hebt het paraat, bij de hand. Als er iets gebeurt, weet je daardoor heel snel wat je moet doen. Of wat de HERE in bepaalde (acute) situaties van je vraagt. Dan heb je er niets aan als je eerst op internet moet zoeken wat je moet doen. Daarom is het belangrijk dat kennis in je zit. Dat het je vormt en je weet hoe het zit. Van der Veen legt dat heel goed uit. Kennis die in ons zit is niet maar een verzameling van opgeslagen feitjes. Nee, kennis staat in nauwe verbinding met jouw waarneming, zintuigen en ervaring. Wat je ziet verbindt je aan wat je weet. Wat er gebeurt in je leven zie je én beoordeel je door de bril van wat je weet!

Daarom is het zo belangrijk dat we in ons leven Bijbelkennis hebben. Dat we die kennis steeds direct kunnen inzetten in allerlei situaties! Hoe meer kennis je van de Bijbel, van Gods wil hebt, des te meer kunnen je hersenen daarmee doen. Denk je daaraan als je catechisatie en Bijbelstudie voorbereidt? Als je dingen uit je hoofd moet leren? Al die (kleine) stukken die je moet leren, vormen in je hoofd één groot geheel. Het komt in je geheugen terecht en het helpt je om koers te houden en om wat er gebeurt in je leven goed te kunnen beoordelen.

Kennis opdoen

Kennis is dus heel belangrijk in het leven met de HERE. Zonder kennis kunnen we Hem niet eens liefhebben. Kun jij je vriend of vriendin liefhebben, zonder dat je kennis van hem of haar in je hoofd hebt en dingen van hen weet? Echt liefhebben sluit kennis in. Geloven is omhelzen! Zo ook bij de HERE. Geloven is: een zeker weten (Zondag 7 HC). Dus niet een zeker opzoeken. Nee, zonder kennis van de HERE in ons hart gaan we te gronde, Hos. 4:6. Zondag 1 laat zien dat jij dingen moet WETEN om zalig te worden. En Zondag 6 zegt dat we die dingen WETEN uit het evangelie. Om de HERE lief te hebben en te dienen is kennis noodzakelijk. Pas dan kunnen we ook goed leren strijden tegen de vijand en zijn aanvallen.

Hoe kun je nu het beste kennis onthouden? Van der Veen wijst erop dat het leren met tussenpozen de beste manier is, p. 98. Steeds weer herhalen. Wat je zo leert, kun je heel goed onthouden. Als we tegenwoordig iets niet weten, pakken we de smartphone en zoeken we het wel even op. We zagen echter al dat kennis geen feitjes alleen is. Want hoe jij de wereld ziet en hoe jij handelt in situaties, wordt bepaald door wat jij weet en hoe jij daarmee omgaat. Je wordt, zeg maar, gevormd door je geheugen! Dat betekent dat internet, het opzoeken van dingen nooit jouw geheugen en kennis kan vervangen. Als jij dus geen dingen uit je hoofd wilt leren, maar denkt dat je alles wel kunt opzoeken, dan verlies je heel veel. Je wordt dan als een soldaat die tegen een vijand moet vechten, maar niet meer weet wie de vijand is en ook niet meer weet hoe die zijn wapens moet gebruiken!

Laten we waakzaam zijn. Terughoudend met internet en moderne media. Er niet in opgaan, maar gezamenlijk positie kiezen en een visie erop ontwikkelen. Want het is een bedreiging voor ons brein en geloofsleven. Zullen we ons ertegen wapenen, strijden en bidden? Doe daarom de wapenrusting aan van het geloof dat is: een zeker weten[ door te luisteren en te lezen.

Nabeschouwing

We hebben een belangrijk boek besproken. Zon belangrijk boek moeten we eigenlijk allemaal lezen en erover doorspreken met elkaar. Van harte aanbevolen!

Titel: Beeldscherm, brein en bidden. Wat internet doet met hersenen en geloof.

Auteur: S. van der Veen. Aantal paginas: 111.

Uitgever: Brevier. ISBN: 9789491583346. Prijs: 12,50