In dit laatste artikel over de conferentie in Canada wil ik uit de gehouden toespraken en discussies duidelijk maken wat de achtergrond is van de nieuwe hermeneutiek. En dan verder hoe degenen die dit uitdragen dat verdedigen en toepassen. Daardoor zal eens te meer duidelijk worden welke verwoestingen daardoor worden aangericht in het belijden van de kerk en ook in het eenvoudige geloofsvertrouwen van Gods volk.Dus gaat het eerst over de zaak van vrouwen in het ambt. Daarna over de doorwerking van die dwaling. En ten slotte geef ik enkele stemmen door over deze hele ontwikkeling binnen de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt).
Vrouwen in het ambt
Op de laatste dag van de conferentie hield dr. P.H.R. van Houwelingen, samen met dr. Visscher, een lezing onder de titel:
Ds. Anderson schrijft daarover dat het te verwachten was dat dr. Van Houwelingen het rapport
Nu is het wel zo dat hij voor een grotendeels kritisch gehoor stond, dat heel wat vragen op hem afvuurde. En dan komt in de beantwoording van die vragen toch beter uit de verf wat de spreker nu eigenlijk wel beweert.
In 1 Timotheüs 2 wordt dus gesteld dat vrouwen moeten zwijgen in de gemeente en daarvoor worden dan twee argumenten aangevoerd: Adam is eerst gemaakt, daarna Eva. En het tweede argument is: niet Adam is misleid, maar de vrouw is, toen zij misleid werd, tot overtreding gekomen.
Dr. Van Houwelingen heeft kritiek op dat spreken van de apostel en spreekt uit dat de argumenten die Paulus gebruikt maar zwak zijn.
Bij die uitspraak staan we eerst stil. Want het is beslist heel schokkend dat een hoogleraar, die de studenten moet leren de Schrift uit te leggen, zoiets durft te zeggen.
Want Paulus heeft dat wel geschreven, maar hij deed dat in opdracht van zijn Zender. Heel de Schrift is immers door God ingegeven, ook deze verzen.
Dat betekent dan ook dat Van Houwelingen in feite kritiek uitoefent op de God van de Schriften. Op de Heilige Geest de Heere Jezus Christus had namelijk aan Zijn discipelen beloofd dat de Heilige Geest zou komen en dat zij drie gaven van Hem zouden ontvangen: Hij zou hen te binnen brengen alles wat de Heere Jezus Christus hen gezegd had dat zijn de evangeliebeschrijvingen; Hij zou hen de toekomende dingen verkondigen alles wat het Nieuwe Testament als openbaring van de Heere geeft over de toekomst, in de brieven en in het boek Openbaring; Hij zou hen in alle waarheid leiden de brieven van het Nieuwe Testament.
De argumenten die Paulus noemt zijn dan ook niet van hemzelf, maar van de Heere, nader van de Heilige Geest!
Het is niet anders te duiden dan als hoogmoed om zo te spreken over wat de Heere ons leert.
Daar zien we hoe ver het kan gaan als theologen, ondanks hun wens om zich te onderwerpen aan Gods openbaring, toch eigen schemas opzetten om moderne ideeën als christelijk te presenteren. En extra droevig dat dat nota bene gebeurt door een hoogleraar in de exegese, die de toekomstige predikanten moet leren de Schrift uit te leggen. Ook een teken aan de wand dat van predikanten die in Kampen zijn opgeleid te verwachten is dat zij de nieuwe hermeneutiek zullen laten doorwerken in hun preken en hun pastorale arbeid. Dat is een donker vooruitzicht!
De verdediging van dr. Van Houwelingen
Volgens hem komt Paulus tot dit verbod omdat hij ijvert voor
Het was toen een schande als vrouwen een positie van leiderschap zouden hebben en gezag zouden oefenen ook over mannen. Als Paulus de vrouwen wel zou toestaan in de kerk te preken en te onderwijzen en op te treden als leraressen, zou dat ingaan tegen de cultuur van zijn tijd en daarmee een blokkade betekenen op het pad van ongelovigen op hun weg naar Christus.
Daarom gebruikt volgens Van Houwelingen Paulus deze argumenten in 1 Tim. 2 tegen het toelaten van vrouwen in het ambt: Paulus was buigzaam in zijn denken anders gezegd: hij gebruikt elk argument waarvan hij denkt dat dat de tegenstander kan overreden.
Hij voegt er dan aan toe: maar wat zou Paulus vandaag in de cultuur van onze tijd over vrouwen in het ambt zeggen? Om de vrede te bevorderen en geen blokkade op te werpen voor de moderne mens op zijn reis naar Christus, zou hij nu juist zeggen: in jullie tijd waarin de gelijkwaardigheid van mannen en vrouwen geaccepteerd is, zou je juist onrust veroorzaken als je daar tegenin gaat en aan vrouwen geen plaats geeft in de ambten.
Bovendien: de verwijzing naar Genesis 1 overtuigt niet, want de manier waarop wij dat hoofdstuk lezen is verkeerd, omdat het geen rekening houdt met wat over het doel van dat hoofdstuk is gezegd.
Uit deze verdediging van dr. Van Houwelingen wordt wel heel duidelijk hoe de dwaling van de nieuwe hermeneutiek inderdaad voortvreet als de kanker onderhuids en dan hier, dan daar naar buiten komt.
Een vragensteller sloeg de spijker op de kop: de broeders uit Kampen pasten hun methode om de Schrift uit te leggen zo toe om tot conclusies te komen die aangepast zijn aan onze cultuur.
Hermeneutiek een derde weg
Zowel bij de uitleg van de Bijbel (niet alleen van Genesis 1) als bij de zaak van vrouwen in het ambt is aan de orde de grondvraag, waar het in deze conferentie over ging: hoe lezen we de Bijbel? Als de moderne methode van Kampen inderdaad de juiste is, dan vervalt niet alleen de argumentatie in 1 Tim. 2 tegen vrouwen in het ambt, maar veel en veel meer.
Daarom deed dr. Van Houwelingen er alles aan om zijn hoorders te overtuigen dat ons gewone lezen van de Bijbel geen recht doet aan het doel waartoe de Heere ons Zijn Woord gegeven heeft.
We moeten volgens hem een derde weg vinden tussen fundamentalisme en relativisme.
Het is duidelijk wat hij met fundamentalisme bedoelt. Dat is zoals de kerk sinds mensenheugenis de Schrift altijd gelezen heeft, namelijk het eenvoudige aan-vaarden van Gods Woord en onze gedachten gevangen geven onder dat Woord.
Wat is dan die derde weg? In plaats van een gebod van lang geleden rechtstreeks en onveranderd over te brengen naar de omstandigheden van onze eigen tijd moeten we volgens hem onder leiding van Heilige Geest
We mogen zon oud gebod van eeuwen geleden alleen dan toepassen op onze tijd wanneer de culturele omstandigheden helemaal gelijk zijn aan die van de tijd van het gebod. Alleen dan mogen we oproepen tot gehoorzaamheid aan dat gebod.
Als dat niet het geval is, wanneer de culturele omstandigheden verschillen met de tijd van vroeger mogen we Gods geboden over gehoorzamen of diefstal of homoseksualiteit niet toepassen.
In een houding van nederigheid en ootmoed behoren we volgens hem te luisteren naar wat God vandaag ons zegt en dan niet alleen naar de Bijbel luisteren, maar ook naar de cultuur, onderzoek, wetenschap enz.
Na ons biddend mediteren over de Schrift in het licht van het onderwijs van de cultuur en van de onderzoeks-resultaten kunnen we dan uitkomen bijvoorbeeld bij de conclusie dat twee mannen elkaar en Jezus Christus liefhebben. Zon conclusie mag dan wel verschillen van ons traditionele denken over wat de Heere van ons vraagt, maar als wij recht tegenover de Heere staan, is het verantwoord om zon conclusie te aanvaarden ook al hebben we die eerder zo niet in de Schrift gelezen.
Het is dus volgens die uiteenzetting van prof. Van Houwelingen dat zon meditatie
Uiteraard, zo voegen wij dan aan dit betoog van Van Houwelingen toe, gaat dat dan op voor de hele linie. Zo bijvoorbeeld ook met betrekking tot samenleven in plaats van huwelijk, echtscheiding, zelfs homohuwelijk, vrouwen in het ambt, afschaffing van het gebod tot zondagsrust.
Het is valse profetie. Van hen zegt de Heere dat zij spreken uit hun eigen hart. Wel vroom getint en zoals men beweert onder leiding van de Heilige Geest. Maar toch uit eigen hart.
Want die belofte van Christus om door Zijn Geest in alle waarheid te leiden, is eerst gegeven aan de apostelen en die geldt ook ons, voor zover wij ons houden aan wat de apostelen namens de Heere Jezus Christus hebben geschreven onder leiding van de Heilige Geest.
Het wordt steeds duidelijker! De zaak van vrouwen in het ambt is maar één uiting van deze nieuwe hermeneutiek. In feite is de uitleg van èlk gebod afhankelijk van onze eigen vrome meditatie. En dan weten we het wel: wat uit ons hart komt is dwaasheid, wanneer we niet luisteren naar het Woord van de Heere en door Hem ons laten onderwijzen. Dan brengt het
mediteren zomaar wat ons het beste uitkomt!
Maar ook: dan is er geen maatstaf of ons denken en beweren niet een uiting is van ons eigen zondige hart, in plaats van openbaring van de Heere.
Ds. Bouwman besluit zijn weergave van de Kamper presentatie dan ook als volgt:
Reacties
Het is de moeite waard om enkele reacties te noemen.
Allereerst, die van prof. Visscher in het ND. Ik noemde al zijn dreigend antwoord over wat de Canadese kerken zouden doen wanneer inderdaad het besluit zou worden genomen vrouwen in het ambt toe te laten.
Maar verder gaat hij nauwelijks in op de aperte dwalingen vanuit Kampen. En neemt er zelfs genoegen mee dat hij met dr. Van Bekkum een broederlijk gesprek heeft gehad over zijn opvattingen met betrekking tot de waarheid van de Schrift inzake het stilzetten van de zon en maan. Daartegen zijn in de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) ernstige bezwaren ingediend, maar ook door de kerken in Canada. Dr. Van Bekkum beweerde in dat gesprek natuurlijk niet aan Schriftkritiek te willen doen, maar de Bijbel te eerbiedigen als het Woord van God.
Die bewering deed in 1926 ook dr. Geelkerken, van wie desondanks de Schriftkritische opvatting ten aanzien van het spreken van de slang door de kerk werd veroordeeld.
Het was blijkbaar voor dr. Visscher een hele opluchting. En verder horen we dan van hem ook niets over de veroordeling van Van Bekkum over zijn Schriftkritiek.
Ds. Bouwman spreekt anders. In zijn kerkblad schrijft hij dat hij er met zijn verstand niet bij kan dat broeders die zeggen de Heere en Zijn Woord lief te hebben tot zulke uitspraken kunnen komen.
Maar hij komt vervolgens niet verder dan te zeggen dat we hen niet de rechterhand der broederschap moeten weigeren, maar dat we moeten bidden dat de Heere de Nederlandse kerken genadig mag zijn.
Duidelijk is ds. Anderson. Hij zag goed in dat het niet maar gaat over de vraag inzake vrouwen in het ambt, maar om een totaal verkeerde methode van Schriftuitleg. We moeten hopen en bidden zo schrijft hij, dat de Nederlandse synode deze moderne hermeneutiek zal veroordelen en dan ook maatregelen zal nemen om die uit te bannen.
Want zon wijze van uitleg ongeacht waar het over gaat mag in de kerk van Christus niet worden aangenomen of toegelaten.
Br. Bolt was erbij dat op een bepaald moment in de discussie iemand zei dat hij gewoon geloofde in de schepping van zes dagen zoals in Genesis is beschreven. De kerkzaal applaudisseerde spontaan. Dat was natuurlijk niet helemaal netjes en mocht dan ook niet weer gebeuren van de voorzitter. Maar in mijn hart heb ik wel even stilletjes meegedaan.
Als laatste noem ik nog een beoordeling van deze verdraaiing van de Schrift anders is het niet. Die is, zo schreef ik in het vorige artikel, van heel lang geleden, namelijk van wijlen prof. B. Holwerda.
In het kader van de exegetische studie hielden we ons bezig met zijn uitgebreide exegese van Psalm 89. Die heeft hij gegeven nog aan het begin van zijn professoraat, 1946-47. Dat is 65 jaar geleden!
Het gaat in die psalm over het verbond dat de HEERE met David heeft gesloten over diens nakomelingen en dat er altijd iemand op de troon van David zal zitten. Dat is heel duidelijk de belofte over de grote Zoon van David, de Heere Jezus Christus, die als Koning regeert.
Van die trouw van de HEERE aan Zijn belofte wordt Gods volk verzekerd vanuit de schepping door God van hemel en aarde, de wereld en al wat zij bevat, die Hij gegrondvest heeft, Tabor en Hermon. Die macht van God in de schepping en de verhevenheid van Zijn rechterhand (vss 9-15) zijn een bewijs van Gods trouw aan Zijn belofte.
Nu behandelde Holwerda bij zijn exegese ook de opvatting van andere exegeten, voor wie de schepping alleen maar aanduiding is van de afhankelijkheid van de wereld van God.
Dat is daar in Canada publiek ook beweerd, alsof de openbaring over de schepping een theodicee zou zijn.
En dan schrijft hij het volgende indringende woord;
Profetische woorden! Zo zag deze grote Schriftgeleerde de toekomst. Hij kende zijn tijd en doorzag de dwalingen, die blijkbaar toen al in beginsel aanwezig waren.
Ook de verontrusten in de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) weten wel dat de poging om vrouwen in het ambt toe te laten, niet het enige is dat de kerk bedreigt. Ook als de zittende synode zou besluiten voorlopig daar niet toe over te gaan blijft de doorwerking van het vergif van de moderne Schriftuitleg aanwezig. Zij hebben dan ook in hun petitie aan de synode gevraagd om maatregelen daartegen te nemen.
Want, zo zeggen we het ds. Anderson na:
Verdriet om de deformatie van de kerk
Het is door de conferentie in Canada nog veel duidelijker geworden dat deze devaluatie van de Schrift de laatste jaren veel verder is gegaan en veel breder om zich heen gegrepen heeft dan wij ons realiseerden.
Dat doet ons diep verdriet. De Heere heeft ons zoveel jaren bijzonder gezegend. Al voor de Vrijmaking gaf Hij ons voorgangers die ons weer leerden het verbond met de HEERE te zien en te beleven, de troost van de kerkvergadering door Christus te ervaren, de kracht en waarheid van Schrift en belijdenis te ondervinden. Juist in die tijd van spanningen in de wereld en ook in ons eigen land. En daarna in de strijd om kerk te blijven.
Wat heeft de Heere niet een zegen gegeven in veel jaren na de Vrijmaking, vooral ook door de doorgaande reformatie op politiek en maatschappelijk gebied en in het onderwijs!
De Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) staan voor een belangrijke keuze die bepalend is voor de hele toekomst van die kerken.
Maar als de synode van Ede geen dappere en trouwe geloofsdaden doet, geen maatregelen neemt om de ontkrachting van Gods Woord terug te wijzen dan hebben de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) geen toekomst meer en gaat dat betekenen het einde van haar bestaan.
Nogmaals: dat doet ons diep verdriet. Tenzij de Heere nog genadig wil zijn en de gebeden wil verhoren en de verharding en verblinding die over zo velen gekomen is wil beëindigen.
De synode van de Christelijke Gereformeerde Kerken heeft kortgeleden in haar uitspraak inzake homo-seksualiteit en het daaraan ten grondslag liggende rapport heel duidelijk volgens de Schrift uitgesproken dat het praktiseren van homoseksualiteit in strijd is met Gods Woord.
Tegenover degenen die toen protesteerden dat de synode daarmee een binding oplegde boven de Schrift, had de synode al bij voorbaat nadrukkelijk uitgesproken dat in dezen geen tolerantie mogelijk is en dat ieder gebonden is aan deze uitspraak, omdat ze geheel overeenstemt met het Woord van God.
We hebben er al eerder op gewezen dat het heel bijzonder en ook verheugend is dat juist de Christelijke Gereformeerde Kerken, die toch wel erom bekend staan zoveel mogelijk compromissen te zoeken, hier zo duidelijk stelling nemen. Een voorbeeld ook voor de synode van de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt)!
We moeten dan ook samen met de verontrusten hopen en bidden dat de synode van de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) deze nieuwe hermeneutiek grondig zal aanpakken en ook maatregelen zal nemen om die uit te bannen.
Wanneer de synode deze radicale keuze weigert, komt niet alleen voor de verontrusten, maar in feite voor alle kerkleden en ook voor de zusterkerken in het buitenland de dringende vraag op of het verantwoord is nu nog steeds de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) nog langer te beschouwen als kerk van Christus, wanneer deze namelijk blijven weigeren te verwerpen alles wat strijdt met Gods Woord (art. 29 NGB).