Ken Hem*

"Ken Hem in al uw wegen, dan zal Hij uw paden recht maken." (Spreuken 3: 6). Wegen
Het is alweer vakantietijd. In Zuid-Nederland en Midden-Nederland zijn de scholen weer gesloten. Noord-Nederland moet nog even wachten. In veel bedrijven is het ook te merken. En de dagelijkse files worden aanzienlijk korter. Vakantietijd!
Dat is ieder jaar weer ook te merken in de kerk. Op meerdere zondagen ontbreken er een paar mensen. Een tijdlang is de gemeente niet compleet. Aan de andere kant zitten er soms zomaar broeders en zusters van een van de zusterkerken in de kerkzaal. Fijn, zeker voor kleine gemeenten, en goed voor de onderlinge contacten.
Velen kunnen een paar weken weg. Anderen hebben de behoefte of de mogelijkheden niet en blijven gewoon thuis genieten van de zomerse ontspanning. De verenigingen liggen stil. De catechisaties zijn er even niet. De kerkenraad vergadert minder vaak. De synode is op reces. De onderlinge ontmoetingen zijn wat minder.Je zou kunnen zeggen: in de vakantieperiode gaan we allemaal wat meer onze eigen wegen. Vaak is de zomer ook de tijd van níeuwe wegen. Een schooljaar of een studiejaar wordt afgesloten. Begonnen wordt aan een nieuw jaar, een nieuwe opleiding, een baan misschien. Zo slaan we juist in deze tijd soms ook andere en nieuwe wegen in.Wegen ...... dan hebben we het niet letterlijk over wegen. Ja, dat zou ook kunnen. De broeders en zusters die op vakantie gaan betreden heel letterlijk andere en vaak nieuwe wegen. Ze komen op andere plaatsen en zien andere dingen.

Levensweg
Maar andere of nieuwe wegen inslaan, dat betekent dus ook andere dingen in je leven gaan doen dan voorheen. Op bepaalde wegen gaan is een beeld dat gebruikt wordt voor de koers van je leven. Voor de richting die je leven heeft.
Het is een beeld dat we ook in de Bijbel tegenkomen. Het gaan van andere wegen of nieuwe wegen, in Bijbelse zin, betekent dat we het hebben over onze levenspaden. Onze levensweg.
Over de richting die we met ons leven inslaan. Over de keuzes die we maken in ons leven. Die Bijbelse wegen kennen twee richtingen. De ene weg leidt naar de HERE. De andere voert van Hem af. De ene, dat is de rechte weg. De weg die de HERE zelf ons wijst. Die andere, dat is de kromme. Dat is de menselijke, de eigen gekozene.

Even van de weg
Het is altijd goed om na te denken over onze levensweg bij het licht van Gods Woord. En misschien is het juist wel in deze tijd extra belangrijk. Vakantietijd is een periode van losser samenleven als gemeente. Van elkaar een poosje niet in het oog hebben. Voor velen een tijd van eventjes geen verplichtingen hebben. Even alle werk en alle inspanningen neerleggen. Ook de kerkelijke inspanningen. Dat mag. Dat is goed. Dat mogen we zien als een zegen van de HERE. Een korte periode van rust en ontspanning. Daar mogen we gebruik van maken.Maar juist dat losser van elkaar zijn, dat even wat losser van de gemeente zijn, dat even wat afstand nemen ook van ons kerkelijk leven, dat brengt ook verzoeking en verleiding met zich mee.Is het niet heel gemakkelijk om, als er door broeders en zusters even niet naar je omgezien wordt, als je een of twee of drie zondagen de gemeenschap der heiligen niet ervaart, eventjes van de weg af te gaan? Even een uitstapje te maken? Eventjes die zo aantrekkelijke kromme weg een klein stukje verkennen? Even een ander pad? Tijdelijk? We kunnen toch zo weer terug? We houden toch de rechte weg wel in het oog? Het even niet zo serieus nemen van de aangewezen richting? Even wat gemakkelijker en meer ontspannen omgaan met de aangegeven route?
Iedereen kan daar zelf wel iets bij bedenken. Hoe vullen we de zondag in, welke evenementen bezoeken we, hoe kleden we ons (of niet), hoe gaan we met ons geld om, hoe betonen we ons rentmeesters van de schepping, hoe laten we ons kennen als christenen, van welke zaken genieten we, hoe geven we de HERE eer ....... ? Als we op vreemde plaatsen zijn, als we onder onbekenden zijn, maar ook als we thuis de gemeenschap der heiligen wat minder ervaren, dan is het gemakkelijk en verleidelijk om ook ons gaan op de weg van de HERE wat losser te nemen. Straks, als alles weer "gewoon" is, dan komt het er weer op aan ...... Doorgaande reformatie? Hé, we hebben vakantie! Nu even niet van die zware onderwerpen!

Ken Hem
En dan is daar dat kleine zinnetje uit het Spreukenboek. Eén kleine wijsheid temidden van tientallen andere raadgevingen. "Ken Hem in al uw wegen". Uit het voorgaande vers is duidelijk dat het hier gaat over de HERE. Over de God van het Verbond. "Ken Hem ... ". Dat wil hier niet zeggen dat we ons best moeten doen om de machtige daden van de HERE beter te leren kennen. Dat betekent hier ook niet dat we moeten gaan zien naar zijn wonderwerken in ons eigen leven. Dat zijn wel goede en belangrijke zaken maar daar gaat het híer niet om. Kennen heeft ook andere betekenissen. Je kunt bijvoorbeeld zeggen, op een wat ouderwetse manier: ik ken mijn baas in mijn plannen. Dat wil zeggen: ik ben er naar hem open over, ik vertel hem wat ik wil bereiken in het bedrijf en wat ik van plan ben, ik wil graag zijn reactie horen, ik betrek hem erbij, misschien vraag ik zelfs zijn advies. Maar ook dat is hier nog niet de volle betekenis. Het gaat nog verder, het is meer. Het betekent inderdaad ook dat we de HERE niet moeten proberen buiten ons leven te houden. Maar het zou wel heel arrogant zijn om te zeggen: ik betrek de HERE erbij. Alsof dat onze vrije keus is. Alsof we Hem er buiten zouden mogen en kúnnen laten!
Nee, het is sterker nog. Het kennen in dit Bijbelvers betekent ook "érkennen". Erken Hem in al uw wegen. De HERE is uw Schepper. Uw bewaarder. Uw Verlosser. Uw allerhoogste Koning. De HERE is uw verbondsgod. Hij heeft recht op u. Recht op heel uw leven. Hij heeft u verlost in onuitsprekelijke liefde en genade. Hij heeft verzoening bewerkt en eeuwig leven. En Hij heeft recht op uw hart en uw verstand. Op uw willen en uw doen. Op uw denken en spreken. Op uw werk en uw vakantie. Op uw persoonlijk leven en uw bezig zijn in de kerk. De HERE heeft recht op heel uw leven. Erkèn Hem daarin. Erken dat u zijn eigendom bent. Ken Hem, dat is: erken gelovig en dankbaar dat uw leven van en voor de HERE is. Erken, niet door alleen maar te zeggen dat je Hem kent als de HERE. Maar ook door daar naar te spreken en te handelen. Zeggen en doen zijn één. Belijden en beleven zijn niet van elkaar te scheiden. Dat zou huichelen zijn. Proberen de HERE en jezelf voor de gek te houden. Ken Hem: Ik ben met lichaam en ziel, in leven en sterven, het eigendom, niet van mijzelf, maar van mijn trouwe Heiland Jezus Christus. Want Hij heeft met zijn kostbaar bloed voor al mijn zonden volkomen betaald en mij uit alle macht van de duivel verlost. Hij bewaart mij zo, dat zonder de wil van mijn hemelse Vader geen haar van mijn hoofd kan vallen, ja zelfs zo, dat alles dienen moet tot mijn heil.Daarom geeft Hij mij door zijn Heilige Geest ook zekerheid van het eeuwige leven en maakt Hij mij van harte bereid om voortaan voor Hem te leven. (HC Zondag 1).

Al uw wegen
Ken Hem in al uw wegen. Dat is, zoals Zondag 1 zegt, "van harte bereid voortaan voor Hem te leven". Al uw wegen. Zonder uitzondering. Ons leven voor de HERE is één. Er zitten geen schotjes tussen de verschillende aspecten van ons leven. We kunnen ons leven niet verdelen in vakjes: in dit vakje moet ik rekenen met de HERE, in dit vakje wat minder, hier mag ik het even helemaal zelf weten ...... Thuis wat meer .... Op vakantie wat minder ..... Nee, àl uw wegen. Al onze wegen, zonder uitzonderingen, liggen onder het beslag van het Woord van onze God. Ons kerkelijk leven. Ons persoonlijk leven. Ons gezinsleven, als de HERE dat gaf en geeft. Ons werkzame leven. Ons leven als gepensioneerde. Ons leven als chronisch zieke. Ons leven als weduwe of weduwnaar. Ons leven als scholier, als student. Onze vrije tijd. Onze vakantie. Ons thuis blijven. Onze voorbereiding op het volgende seizoen. Ken Hem in àl uw wegen. Leef voor de HERE. Luister gelovig naar zijn Woord.Doorgaande reformatie? Altijd. Van de dienst van de HERE hebben we nooit vakantie. 

Rechte paden
Dat hoeft ook niet. " ... want mijn juk is zacht en mijn last is licht." (Matt. 11:30). Wie dat juk op zich neemt, wie Hem erkent in al zijn wegen, die krijgt rust, ook al is hij nog zo vermoeid en belast. Met of zonder vakantie. (Matt. 11: 29).Want aan de oproep om de HERE in al onze wegen te kennen, is een belofte toegevoegd: "dan zal Hij uw paden recht maken." Wie in al zijn wegen de HERE erkent mag daarop rekenen: de HERE zelf maakt zijn levenspad recht. De HERE zelf haalt de belemmeringen weg. De belemmeringen die ons zouden hinderen om het einde van de weg, het doel, de bestemming te bereiken: het volmaakte leven met Christus. En nu wordt het beeld nog weer even anders en rijker: de HERE zelf zorgt dat mijn levensweg vlak en rechtuit wordt. Hij voert mij door die krappe bocht van mijn eigengerechtigheid. Hij leidt mij langs die kuil van de verleidingen waar ik zo gevoelig voor ben. Hij steunt mij als ik over die berg van mijn kleingeloof heen moet. Hij houdt mij in het spoor als ik de richting van de eigenwillige eredienst wil inslaan. Hij stuurt mij bij als ik in de valkuil stap van het even op andere wegen gaan. Hij richt mij op als ik struikel over mijn eigen zonden. Die rechte weg, die breek ik zelf zo vaak op. Zo vaak graaf ik zelf kuilen. Zo vaak bedenk ik zelf obstakels. Zo vaak zoek ik zelf verkeerde richtingwijzers. Maar als ik de HERE ken in mijn wegen, dan wordt de weg vlak en recht. Dan maakt de HERE mijn weg recht. De HERE doet mij zo mijn doel bereiken.

Ken Hem in al uw wegen
Dat doet Hij uit vrijmachtig welbehagen. Op grond van het offer van Christus, gebracht aan het kruis. Spreuken 3: 6. Een wijze Bijbelse raad. Nee, meer, evangelieverkondiging. De blijde boodschap van de HERE. Met belofte en eis. Met oproep tot dagelijkse bekering en met de belofte van heil.Ken Hem in al uw wegen. Thuis. Onderweg. In de caravan. Op het vakantiepark. In de kerk. In de ontspanning. In de invulling van vrije tijd. Na de vakantie.En Hij maakt uw paden recht.
( * Dit hoofdartikel is een bewerkte versie van een artikel dat in 2006 in Reformanda verscheen.)